Amerika Birleşik Devletleri’nin İran’ın nükleer tesislerine düzenlediği saldırı, küresel piyasaları derinden etkileyen bir dizi riskin kapısını araladı. Petrol fiyatları yükselirken, yatırımcılar güvenli liman varlıklara yöneliyor. Bu durum, küresel enflasyon ve merkez bankalarının para politikaları üzerinde yeni baskılar yaratabilir.
Enerji Piyasalarında Derin Dalgalanma
-
Petrol Fiyatları Yükseldi: Brent petrol fiyatları kısa sürede %18 artarak yaklaşık 79 $/varil seviyesine ulaştı. Oxford Economics, en kötü ihtimalde bu rakamın 130 $/varil seviyesine çıkabileceğini öngörüyor; bu da ABD’de enflasyonun %6’lara tırmanması anlamına gelebilir.
-
Hürmüz Boğazı Riski: İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatma ihtimali, enerji arz güvenliğini tehdit ederek fiyatlarda ani yükselişlere neden olabilir.
Küresel Enflasyon ve Faiz Oranları
-
Enflasyon Baskısı Artıyor: Artan enerji maliyetleri, tüketici harcamalarını azaltabileceği gibi merkez bankalarının faiz indirimi olasılığını da geri çekiyor. Oxford Economics’e göre yüksek fiyatlar ve ikinci tur etki kaygıları, faiz indirim beklentilerini gölgeleyebilir.
-
Güvenli Varlık Talebi: Yatırımcılar riskten kaçınarak dolar, İsviçre frangı ve altın gibi güvenli varlıklara yöneliyor. Bu durum, hisse piyasalarında ani satış baskısı yaratabilir.
Gelişmekte Olan Piyasalar Üzerinde Baskı
-
Gelişmekte Olan Ülkeler: Türkiye gibi gelişen ekonomiler, TL karşısında baskı görebilir. Artan dolar düşkünlüğü ve petrol bağımlılığı, cari açık ve enflasyon üzerinde ilave yük yaratabilir.
-
Yatırım ve Sermaye Hareketleri: Yatırımcı belirsizliği ile yeni kriz senaryoları, sermaye kaçışlarını tetikeyebilir.
Hisse Senetlerinde Dalgalanma
-
Kısa Vadeli Satışlar, Uzun Vadeli Toparlanma: Geçmişteki benzer jeopolitik krizlerde (örneğin Irak Savaşı – 0,3% düşüş; Suudi saldırılar – kısa dalgalanmalar) hisse senetleri kısa vadede gerilemiş, ikinci ay itibarıyla tekrar toparlanmış. Mevcut tablo da benzer bir seyir izleyebilir.
🇺🇸 ABD Doları ve Portföy Etkileri
-
Dolar ‘Güvenli Liman’ Rolu: ABD’nin doğrudan müdahalesi durumunda dolar geçici olarak güçlenebilir. Ancak bu etki, petrol fiyatlarının artışı ve küresel büyüme beklentilerinin zayıflamasıyla sınırlı kalabilir.
Küresel Ekonomiye Etkileri – Özet Tablo
| Etki Alanı | Etki |
|---|---|
| Petrol Fiyatları | Yükselme riski → enflasyonist baskı |
| Enflasyon & Faiz Politika | Merkez bankaları faiz indirimlerini öteleyebilir |
| Gelişen Piyasalar | Kur baskısı, sermaye çıkışı riski |
| Hisse Senetleri | Kısa dalga satışlar → uzun vadede toparlanma olasılığı |
| Döviz Kurları | Dolar güçlenebilir → diğer para birimleri baskı altında kalabilir |
Trump’ın İran’a yönelik saldırısı, yalnızca Orta Doğu’da değil, küresel ekonomide de riskleri tetikledi. Petrol fiyatlarında yükseliş, enflasyonist baskı ve yatırımcı risk tercihlerinde değişim; gelişmekte olan ekonomiler, merkez bankaları ve yatırımcılar açısından yeni belirsizlikler üretiyor. Bu ortam, özellikle Türkiye gibi enerji ithalatçısı ülkeler için yeni meydan okumalar anlamına geliyor. Gelişmeleri dikkatle izlemek, ekonomik ve stratejik planlamada büyük önem taşıyacak.
